استراتژی اقیانوس آبی چیست؟

استراتژی اقیانوس آبی (Blue ocean) یک اصطلاح صنعت کارآفرینی است که در سال 2005 برای توصیف یک بازار جدید کم رقابت یا محدودیت موجود بر سر راه نوآوران ایجاد شد. این اصطلاح به «اقیانوس خالی» وسیعی از قراردادهای اختیار معامله بازار و فرصت‌های بازار اشاره دارد که با ظهور یک صنعت، نوآوری جدید یا ناشناخته اتفاق می‌افتد.

اصطلاح «اقیانوس آبی» توسط استادان مدرسه بازرگانی INSEAD، چان کیم و رنه موبورن در کتابشان استراتژی اقیانوس آبی: چگونه یک بازار بی‌رقیب ایجاد کنیم و رقابت را بی اهمیت کنیم (2005) ابداع شد. نویسندگان، اقیانوس‌های آبی را به‌عنوان بازارهایی تعریف می‌کنند که با سودهای بالقوه بالا مرتبط هستند.

نکات مهم

• اقیانوس آبی (از دیدگاه بازاریابی) یک فضای بازار بهره برداری نشده یا بدون رقابت در نظر گرفته می شود.
• این اصطلاح توسط چان کیم و رنه موبورن در کتاب استراتژی اقیانوس آبی: چگونه فضای بازار بی‌رقیب ایجاد کنیم و رقابت را بی اهمیت کنیم، ابداع شد.
• شرکت های دارای استراتژی اقیانوس آبی تمایل دارند تا مبتکران زمان خود باشند.
• اقیانوس‌های آبی با «اقیانوس‌های قرمز» در تضاد هستند، که مشخصه‌ی آن‌ها رقابت سخت و بازارهای شلوغ است.
• کیم و موبورن در کتاب خود حدود 150 استراتژی اقیانوس آبی را نوشتند که طی 100 سال توسط شرکت ها انجام شده است.

نحوه عملکرد استراتژی اقیانوس آبی

در یک صنعت شناخته شده، شرکت ها برای هر بخش از سهام بازار موجود با یکدیگر رقابت می کنند. رقابت اغلب آنقدر شدید است که برخی از شرکت ها نمی توانند جایگاه خود را حفظ کنند. این نوع صنعت استراتژی اقیانوس قرمز را توصیف می کند که نشان دهنده یک بازار اشباع شده است و توسط رقابت خون آلود شده است.

در این رابطه بخوانید‌ : شیبا اینو چیست و چه کاربردی دارد؟

اقیانوس های آبی برعکس آنها هستند. بسیاری از شرکت‌ها به امید یافتن بازار اقیانوس آبی بی‌رقیب، نوآوری یا توسعه را ترجیح میدهند. بازارهای اقیانوس آبی نیز مورد توجه کارآفرینان هستند.

به طور کلی، بازارهای اقیانوس آبی دارای چندین ویژگی هستند که نوآوران و کارآفرینان آن را دوست دارند. بازار اقیانوس آبی خالص، رقیبی ندارد. یک رهبر تجاری بازار اقیانوس آبی دارای مزایای حرکت اول، مزیت های هزینه در بازاریابی بدون رقابت، توانایی تعیین قیمت ها بدون محدودیت های رقابتی، و انعطاف پذیری برای ارائه پیشنهادات خود در جهت های مختلف است.

نکته: رهبران تجاری با محصولات و خدمات جدید که می توانند بازارهای اقیانوس آبی را شناسایی کنند، فرصت های بی پایانی دارند.

مقایسه استراتژی اقیانوس آبی با اقیانوس قرمز

برخلاف استراتژی اقیانوس آبی، اقیانوس قرمز محیطی از رقابت شدید میان بسیاری از معامله گران را توصیف می کند. از آنجایی که بازار مملو از رقیب است، شرکت های جدید باید به شدت برای مشارکت در سود سهام مبارزه کنند.

شرکت‌هایی که در محیط تجاری اقیانوس قرمز قرار دارند، از استراتژی‌های تجاری بسیار متفاوتی نسبت به شرکت‌هایی که برای خود بازار دارند، استفاده می‌کنند. شرکت های اقیانوس قرمز به جای تلاش برای ایجاد تقاضا، سعی می کنند مصرف کنندگان فعلی را از طریق بازاریابی، قیمت های پایین تر یا محصولات بهبود یافته جذب کنند. به عنوان مثال، بازار بیمه خودرو را در نظر بگیرید: بیشتر بیمه‌گران محصولات تقریباً مشابهی را می‌فروشند و سعی می‌کنند با ارائه معامله‌ای جذاب‌تر از رقبا، سهم بازار را به خود اختصاص دهند.

مثالی از شرکت های اقیانوس آبی

اقیانوس آبی مختص زمان و مکان است. فورد و اپل دو نمونه از شرکت‌های پیشرو هستند که اقیانوس‌های آبی خود را با دنبال کردن تمایز بالای محصولات با هزینه نسبتا کم ایجاد کردند، که این امر موانع رقابت را نیز بالا برد. آنها همچنین نمونه ای از صنایع در حال رشدِ آن زمان بودند که بعدها توسط دیگران الگوبرداری شد.

شرکت فورد موتور

در سال 1908، شرکت فورد موتور (Ford Motor Co) مدل T را به عنوان خودروی عوام معرفی کرد. این خودرو فقط یک رنگ و یک مدل بود، اما قابل اعتماد، بادوام و مقرون به صرفه بود.

در آن زمان، صنعت خودرو هنوز در مراحل ابتدایی بود و تقریباً 500 خودروساز خودروهای سفارشی تولید می کردند که گرانتر و کمتر قابل اعتماد بودند. فورد، فرآیند تولید جدیدی را برای تولید انبوه خودروهای استاندارد با کسری از قیمت رقبای خود ایجاد کرد.

سهم بازار مدل T از 9 درصد در سال 1908 به 61 درصد در سال 1921 افزایش یافت و رسماً جایگزین کالسکه اسبی در آن زمان شد.

شرکت اپل

شرکت اپل (Apple Inc) با ارائه سرویس دانلود موسیقی iTunes، یک بازار اقیانوس آبی پیدا کرد. هر ماه میلیاردها فایل موسیقی به صورت غیرقانونی دانلود می شد، اما اپل اولین فرمت قانونی را برای دانلود موسیقی در سال 2003 ایجاد کرد.

استفاده از آن آسان بود و به کاربران امکان خرید آهنگ های جداگانه با قیمت مناسب را می داد. اپل با ارائه صدایی با کیفیت همراه با عملکردهای جستجو، توجه میلیون ها شنونده موسیقی را که به دزدی موسیقی می پرداختند، جلب کرد. اپل با ایجاد جریان جدیدی از درآمد از بازار جدید و در عین حال دسترسی راحت‌تر به موسیقی، آیتونز را به یک برنامه پرسود برای تولیدکنندگان موسیقی، شنوندگان موسیقی و اپل تبدیل کرد.

همچنین بخوانید : شاخص بهای مصرف کننده چیست؟ و چگونه عمل میکند؟

شبکه نتفلیکس

شبکه نتفلیکس (Netflix)، یک نمونه دیگر از یک شرکت های اقیانوس آبی است. این شرکت صنعت سرگرمی را در دهه 2000 بهبود داد. نتفلیکس به جای ورود به بازار رقابتی فروشگاه‌های کرایه ویدیو، مدل‌ سرگرمی جدیدی ایجاد کرد: ابتدا با معرفی اجاره‌ی ویدیوی سفارشی از طریق پست، و بعداً با پیشگامی در اولین پلتفرم پخش ویدیویی که توسط اشتراک کاربران پرداخت می‌شود.

به دنبال موفقیت آنها، بسیاری از شرکت های دیگر راه نتفلیکس را دنبال کردند. در نتیجه، هر شرکت جدیدی که بخواهد مدل اشتراک ویدیویی را راه‌اندازی کند، به جای اقیانوس آبی، با اقیانوس قرمز روبرو می‌شود.

ختم کلام

بازار اقیانوس آبی رویای یک کارآفرین را توصیف می کند: یک بازار کشف نشده، بدون رقابت، که به نوآوران اجازه می دهد محصولات جدید رو ایجاد و معرفی کنند و سهم زیادی از بازار را به خود اختصاص دهند. با این حال، دست یابی به اقیانوس آبی همیشه آسان نیست. کارآفرینانی که به دنبال استفاده از استراتژی اقیانوس آبی هستند، ابتدا باید بازار خود را ایجاد کنند، مشتریان را جذب کنند و محصولی را توسعه دهند که قبلا هرگز آزمایش نشده است. به همین دلیل، فرصت های موفق اقیانوس آبی می تواند نادر و دور از دسترس باشد.

مراحل اجرای استراتژی اقیانوس آبی چیست؟

در کتاب حرکت به سوی اقیانوس آبی (Blue Ocean Shift)، کیم و موبورن یک فرآیند پنج مرحله‌ای را برای شرکتی ارائه می‌کنند که به دنبال یک استراتژی اقیانوس آبی است. این فرایند عبارتند از:

1. فرآیند را شروع کنید: یک نقطه شروع را انتخاب کنید و تیم مناسب را ایجاد کنید.
2. موقعیت کنونی خود را درک کنید: وضعیت فعلی تیم خود، از جمله نقاط قوت و ضعف را شناسایی کنید.
3. آینده خود را تصور کنید: دغدغه های پنهان را مشخص کنید و مشتری‌های احتمالی که می‌خواهید به آنها دسترسی پیدا کنید را، شناسایی کنید.
4. مسیر رسیدن به آن را بیابید: گزینه های جایگزین ایجاد کنید و  محدودیت های بازار را بازسازی کنید.
5. وارد عمل شوید: برای اجرای استراتژی اقیانوس آبی خود، وارد عمل شوید.

چرا اجرای استراتژی اقیانوس آبی دشوار است؟

اجرای استراتژی‌های اقیانوس آبی به یک دلیل ساده دشوار است: اگر آسان بود، احتمالاً کسی قبلاً آن را انجام می‌داد. از آنجایی که استراتژی‌های اقیانوس آبی مستلزم شناسایی بازارهای دست‌نخورده، و گاهی اوقات اختراع مجدد خود بازار است، استراتژی اقیانوس آبی یک بازی پرخطر است که همیشه نتیجه نمی‌دهد. با این حال، اگر موفق شود، پاداش قابل توجهی می دهد.

استراتژی شکست خورده JCPenney برای اقیانوس آبی چه بود؟

در سال 2011، JCPenney در زمان مدیر عامل جدید خود، ران جانسون، که تلاش کرد شرکت را به سمت استراتژی اقیانوس آبی سوق دهد، یک اشتباه استراتژیک دیدنی مرتکب شد. در آن زمان، JCPenney مشکلات مالی داشت، اما همچنان به عنوان یک صنعت پیشرو برای خدمات رفع مشکل مشتریان در نظر گرفته می شد. جانسون تلاش کرد JCPenney را به مشتریانی مجلل تر، با بوتیک های داخل فروشگاه و کالاهای انحصاری متمایز کند. در همان زمان، او قفسه‌های ترخیص کالا و کوپن‌هایی را که وفادارترین مشتریان شرکت را جذب می‌کرد، کنار گذاشت.

بدتر از همه، جانسون به جای آزمایش تغییرات در گروه کوچکی از فروشگاه‌های آزمایشی، آنها را در تمام 1800 فروشگاه JCPenney اجرا کرد. پس از کمتر از 18 ماه ریاست، JCPenney از S&P 500 Index خارج شد و جانسون اخراج شد.

ترجمه شده توسط مجله خبری نیپوتو