نکات کلیدی

• زی‌کش بیش از ۱۰ برابر رشد کرد و بار دیگر به جمع رمزارزهای بزرگ بازار با ارزش بیش از ۱۰ میلیارد دلار بازگشت.
• در اواسط نوامبر، ZEC به پربازدیدترین دارایی در صرافی Coinbase تبدیل شد و از بیت‌کوین و XRP پیشی گرفت.
• عوامل رشد: هاوینگ ۲۰۲۴، افزایش تراکنش‌های محافظت‌شده (Shielded) و مدل حاکمیتی جدید NU6.1 که کنترل بودجه توسعه را به دارندگان توکن سپرده است.
• تحلیل‌گران درباره این صعود اختلاف‌نظر دارند؛ برخی آن را «اوج هیجانی» و برخی نشانه‌ای از تاثیر دوران سخت‌گیرانه قوانین ضدپول‌شویی می‌دانند.

جهش غیرمنتظره زی‌کش؛ از سکوت خبری تا صدر جدول جست‌وجوها

زی‌کش سال‌ها یکی از پروژه‌های آرام و کم‌حاشیه دنیای رمزارز بود.

در حالی که بیت‌کوین، اتریوم و میم‌کوین‌ها در مرکز توجه بازار بودند، Zcash در حاشیه مانده بود تا اینکه نوامبر ۲۰۲۵ از راه رسید.

در مدت چند روز، ZEC صدر فهرست جست‌وجوهای کاربران Coinbase را تصاحب کرد.

در این رابطه بخوانید‌ : ارز دیجیتال میکر (Maker) چیست؟ و چه مزایایی دارد؟

طبق تصویری که مشاور زی‌کش «ثور تورنز»، منتشر کرد، ZEC حدود ۵۲ هزار جست‌وجو در پلتفرم داشت، در حالی که XRP حدود ۴۱ هزار و بیت‌کوین ۳۹ هزار جست‌وجو را ثبت کرد.

هم‌زمان قیمت زی‌کش رشد خیره‌کننده‌ای را تجربه کرد و با جهشی چهار‌رقمی نسبت به سال گذشته، دوباره به جمع رمزارزهای با ارزش بازار بزرگ بازگشت.

زی‌کش چطور از پروژه‌ای فراموش‌شده به ستاره بازار بدل شد؟

Zcash در سال ۲۰۱۶ راه‌اندازی شد؛ یک شبکه اثبات کار (PoW) با سقف عرضه ۲۱ میلیون کوین. مشابه بیت‌کوین اما با قابلیت تراکنش‌های خصوصی مبتنی بر اثبات دانش صفر (Zero-Knowledge Proofs).

برای مدتی، زی‌کش به‌عنوان «پروژه‌ای علمی با قیمت واقعی» شناخته می‌شد و مورد توجه رمزنگاران و حامیان حریم خصوصی قرار داشت.

اما با افزایش فشارهای نظارتی، بسیاری از صرافی‌ها رمزارزهای خصوصی را حذف کردند و مونرو (XMR) جای آن را در بین کاربران وفادار به حریم خصوصی گرفت.

زی‌کش به تدریج از تیترها محو شد؛ حجم معاملات آن کاهش یافت، اشاره به آن در شبکه‌های اجتماعی افت کرد و تا سال ۲۰۲۴، این رمزارز بیشتر شبیه میراثی از دوران گذشته به نظر می‌رسید.

نقطه عطف: هاوینگ، رشد تراکنش‌های خصوصی و حاکمیت جدید

اما رشد اخیر زی‌کش اتفاقی نبود. این پروژه در دو سال گذشته، بی‌سروصدا زیرساخت خود را بازآفرینی کرده بود.

🔹 تأثیر هاوینگ ۲۰۲۴

در ۲۳ نوامبر ۲۰۲۴، سومین هاوینگ زی‌کش پاداش استخراج را از ۳.۱۲۵ ZEC به ۱.۵۶۲۵ ZEC کاهش داد، یعنی نصف شدن عرضه روزانه از حدود ۳,۶۰۰ سکه به ۱,۸۰۰ سکه.

این کاهش عرضه و سیاست پولی شفاف باعث شد جامعه کریپتو زی‌کش را به‌عنوان «پول سخت (Sound Money)» جدید مطرح کند.

همچنین بخوانید : آوالانچ چیست؟ و چه ویژگی هایی دارد؟

🔹 افزایش چشمگیر تراکنش‌های محافظت‌شده

طبق گزارش Coinbase Research، موجودی ZEC در آدرس‌های خصوصی از ۱.۷ میلیون به حدود ۴.۵ میلیون کوین رسیده و بیش از ۱ میلیون کوین تنها در سه هفته اخیر وارد استخرها شده است.

اکنون بیش از ۲۷٪ از عرضه در گردش زی‌کش به‌صورت محافظت‌شده نگهداری می‌شود. نشانه‌ای از استفاده واقعی کاربران، نه صرفاً سفته‌بازی.

🔹 مدل حاکمیتی NU6.1

در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۵، ارتقای NU6.1 فعال شد که ۸٪ از پاداش استخراج را به صندوق کمک‌های اجتماعی و ۱۲٪ را به بودجه تحت کنترل دارندگان ZEC اختصاص می‌دهد.

به این ترتیب، جامعه برای نخستین بار می‌تواند درباره نحوه تخصیص میلیون‌ها دلار سرمایه توسعه تصمیم بگیرد. رویکردی که می‌تواند تا هاوینگ بعدی در ۲۰۲۸ مسیر پروژه را تعیین کند.

تغییر تصویر عمومی از «توکن حریم خصوصی» به «دارایی مسئولانه»

در حالی که مقررات جهانی مبارزه با پول‌شویی (AML) سخت‌تر می‌شوند، برخی سرمایه‌گذاران، Zcash را نماد «حریم خصوصی مسئولانه» می‌دانند. پروژه‌ای که بین محرمانگی و قانون‌مداری توازن ایجاد کرده است.

به گفته کارشناسان Rand Europe استفاده مجرمانه از ZEC در دارک‌وب بسیار محدود است و بیت‌کوین همچنان اصلی‌ترین ارز برای فعالیت‌های غیرقانونی محسوب می‌شود.

احیای حریم خصوصی، هک مونرو و قوانین جدید AML؛ چه چیزی عامل جهش Zcash شد؟

ترکیب خاصی از روایت و زمان‌بندی باعث شد زی‌کش (Zcash) از سایه بیرون بیاید و به یکی از داغ‌ترین موضوعات بازار رمزارز در نوامبر ۲۰۲۵ تبدیل شود.

🔹 بازگشت تمرکز بر حریم خصوصی پس از هک بزرگ مونرو

ماجرای جهش Zcash زمانی آغاز شد که یک نقص امنیتی پرسر و صدا در شبکه مونرو (Monero) اعتماد کاربران به قدیمی‌ترین رمزارز حریم خصوصی را متزلزل کرد.

کارشناسان شروع به جست‌وجوی جایگزینی کردند که دارای حاکمیت فعال و مسیر ارتقای شفاف باشد. زی‌کش با به‌روزرسانی شبکه‌ای در راه و داستان هاوینگ در پس‌زمینه، به‌سرعت خود را گزینه‌ای آماده برای پر کردن این خلأ نشان داد.

🔹 قوانین سختگیرانه‌تر برای تراکنش‌های ناشناس

در همین زمان، قوانین جدید ضدپول‌شویی (AML) و اجرای قوی‌تر قانون (Travel Rule) باعث شد فضای رمزارزهای کاملاً ناشناس تنگ‌تر شود.

در چنین شرایطی، مدل زی‌کش که حریم خصوصی اختیاری و کلیدهای قابل‌ممیزی (Auditable View Keys) را ارائه می‌دهد، بیش از پیش برای نهادهای قانون‌مدار و سرمایه‌گذاران سازمانی جذاب به نظر رسید.

نتیجه این سه عامل زمینه‌ساز داستانی تازه برای ZEC شد، درست در زمانی که بازار به‌دنبال «گزینه بعدی» بود.

جهش جست‌وجوی کاربران در Coinbase؛ ۵۲ هزار بار «Zcash» در ماه نوامبر

طبق داده‌هایی که مشاور زی‌کش منتشر کرد، تعداد جست‌وجوهای ZEC در صرافی Coinbase در میانه نوامبر به حدود ۵۲ هزار بار رسید. در حالی که XRP حدود ۴۱ هزار و بیت‌کوین ۳۹ هزار جست‌وجو داشتند.

این آمار نشان‌دهنده افزایش چشمگیر کنجکاوی کاربران خرد است.

در خارج از صرافی نیز، داده‌های شبکه‌های اجتماعی مانند X و Reddit رشد مشابهی را در تعداد پست‌ها و گفت‌وگوها نشان می‌دهند.

در واقع، نوامبر ماهی بود که زی‌کش دوباره وارد ذهن کاربران عادی بازار رمزارز شد.

جهش هیجانی یا واقعی؟

اگر فقط به نمودار قیمت نگاه کنیم، به‌راحتی می‌توان این حرکت را «اوج هیجانی» نامید.

بین اواخر سپتامبر تا اوایل نوامبر، ZEC از محدوده ۷۰ دلار به بیش از ۷۰۰ دلار رسید، یعنی بیش از ۱,۰۰۰٪ رشد در پاییز و ۵۰۰٪ در تنها یک ماه. سپس حدود ۳۰٪ اصلاح قیمتی را تجربه کرد.

صرافی Coinbase گزارش داده که حجم معاملات آتی زی‌کش در ۷ نوامبر به ۱۰ میلیارد دلار رسید و میزان سود باز (Open Interest) در بازار مشتقات به‌طور پیوسته افزایش یافته است. نشانه‌هایی که معمولاً در دوره‌های سفته‌بازی شدید دیده می‌شوند.

با این حال، تحلیل‌گران دیگری این جهش را واقعی می‌دانند نه صرفاً حباب هیجانی.

دلایل آن:

• نصف شدن عرضه روزانه پس از هاوینگ ۲۰۲۴
• افزایش تراکنش‌های محافظت‌شده تا بیش از ۲۵٪ از عرضه در گردش
• مدل تأمین مالی شفاف و جامعه‌محور NU6.1

اگر این فاکتورها پایدار بمانند، هر اصلاح قیمتی می‌تواند صرفاً بازتنظیم در یک محدوده بالاتر باشد، نه پایان روند.

اما همان‌طور که همیشه در بازار کریپتو دیده‌ایم، تشخیص تفاوت بین روایت و تغییر واقعی همیشه دشوار است.

نگاهی به پیشینه تاریخی: جهش ۱۳۰۰ درصدی پیش از تولد زی‌کش

جالب است بدانید پیش از راه‌اندازی رسمی زی‌کش در اکتبر ۲۰۱۶، قراردادهای آتی OTC مرتبط با آن از ۱۸ دلار به ۲۶۱ دلار در عرض شش هفته افزایش یافتند. یعنی بیش از ۱۳۰۰٪ رشد تنها بر پایه هیجان فناوری حریم خصوصی.

ماجرای زی‌کش فقط داستان یک توکن قدیمی نیست. بلکه آینه‌ای از رفتار کل بازار کریپتو است.

بازارها گاهی به دارایی‌هایی بازمی‌گردند که در سکوت، اقتصاد درونی خود را اصلاح کرده، حاکمیت را بهبود بخشیده و منتظر داستان مناسب مانده‌اند.

در سال ۲۰۲۵، این داستان، حریم خصوصی بود.

افزایش نگرانی درباره افشای داده‌ها، قوانین سخت‌گیرانه‌تر AML و خستگی از بلاکچین‌های کاملاً شفاف، فضا را برای رمزارزی با «حریم خصوصی جزئی و مسئولانه» فراهم کرد که در عین حال، هدف مستقیم قانون‌گذاران نیست.

جمع‌بندی و درس‌ها برای بازار

۱. داده‌های جست‌وجوی صرافی‌ها (مثل Coinbase) می‌توانند سیگنال اولیه‌ای از توجه کاربران خرد باشند اما معمولاً هم‌زمان با اوج FOMO ظاهر می‌شوند.

۲. در دنیای کریپتو، هیچ روایتی واقعاً از بین نمی‌رود؛ فقط چرخه‌ای می‌شود.

اگر زی‌کش توانسته میراث قدیمی خود را به روایتی تازه تبدیل کند، شاید پروژه‌های فراموش‌شده دیگر نیز به‌زودی دوباره متولد شوند.

ترجمه شده توسط مجله خبری نیپوتو