پس از راه اندازی بیت کوین در سال 2009، صنعت قویی شکوفا شد که از، مفهوم و فناوری , کلاس مالی آن سرچشمه می گرفت. فضای ارز دیجیتال (crypto) و بلاکچین (blockchain) دارای زوایای مختلفی است که در آن پروژه ها و شرکت ها، راه حل هایی را برای موارد استفاده مختلف خود، ارائه می دهند.

یکی از این زوایا بخش مالی غیر متمرکز است که به عنوان جایگزینی برای خدمات مالی سنتی ایجاد شده است. به بیان دقیق تر، دیفای (DeFi) حاوی قرارداد های هوشمند است که برنامه های غیرمتمرکز و پروتکل ها را فعال می کند. بسیاری از برنامه های اولیه دیفای بر مبنای اتریوم (Ethereum) ساخته شده اند و اکثر ارزش کل دارایی قفل شده (total value locked) اکوسیستم در آنجا متمرکز مانده است.

درواقع، بیت کوین (Bitcoin) دارای ویژگی هایی است که به عنوان عوامل مهم عدم تمرکز معرفی می شوند. دیفای، این ویژگی ها را گسترش می دهد و قابلیت های بیشتری را نیز اضافه می کند.

در این رابطه بخوانید‌ : لایم وایر چیست؟ معرفی پلتفرم LimeWire و توکن LMWR

دیفای چیست؟

به بخشی از حوزه های گسترده ارز دیجیتال گفته می شود که خدمات مالی مختلفی را در بستر جهانی فراهم می کند. این خدمات بدون نیاز به هیچ مرکزی توسط کاربران کنترل می شود.

شاید «وام دادن» سرآغاز همه این ها بوده باشد، اما در حال حاضر برنامه های دیفای استفاده های بیشماری دارند. استفاده هایی مثل اجازه دسترسی به پس انداز، سرمایه گذاری، معامله کردن، بازارگردانی و غیره. هدف اصلی امور مالی غیرمتمرکز، به چالش کشیدن و جایگزین کردن ارائه دهندگان خدمات مالی سنتی است. دیفای اغلب از کد منبع باز استفاده می کند و به همه افراد، بدون نیاز به مجوز، امکان استفاده از برنامه های موجود را می دهد.

درک «امور مالی» آسان است اما «غیرمتمرکز» چیست؟ به طور خلاصه، غیرمتمرکز، یک سیستم مالی بدون واسطه است. بانک ها و سایر موسسات مالی بر وجوه شما کنترل دارند و شما را گرفتار نقدینگی و سیستم کاری خود می کنند.

مفهوم غیرمتمرکز دیفای، نه تنها کنترل، بلکه ریسک را هم کاهش می دهد. به عنوان نمونه، اگر شرکتی تمام اطلاعات مشتری خود را در یک مکان نگهداری کند، هکرها فقط با دسترسی به آن سایت خاص به تمام اطلاعات دسترسی پیدا می کنند. اما با نگهداری این اطلاعات در مکان های مختلف یا با حذف نقطه آسیب پذیری مرکزی می توان امنیت را افزایش داد.

مقایسه دیفای با امور مالی سنتی

برای این مقایسه از بانک های تجاری به عنوان مثال استفاده می کنیم. در دنیای سنتی، با استفاده از نهاد های مالی می توانید پول خود را نگه داری کنید، وام بگیرید، سود کسب کنید، تراکنش انجام دهید و غیره. بانک های تجاری سابقه طولانی و عملکرد اثبات شده ای دارند. آنها با استفاده از بیمه و اقدامات امنیتی از دزدی جلوگیری می کنند.

در عوض، آنها تا حدودی بر دارایی های شما کنترل دارند. محدودیت ساعات بانکی برای برخی اقدامات وجود دارد و تراکنش ها می توانند دست و پاگیر باشند و مدام به تسویه نیاز داشته باشند. علاوه بر اینها، برای استفاده از خدمات بانک های تجاری به مدارک شناسایی و اطلاعات خاصی از مشتریان نیاز است.

دیفای بخشی است که حاوی محصولات و خدمات مالی است. دیفای برای همه افرادی که به اینترنت متصل هستند قابل دسترسی است و نیازی به دخالت بانک ها یا شرکت های شخص ثالت ندارد. بازار امور مالی غیرمتمرکز بی وقفه کار می کند، بنابراین معاملات در 7 روز هفته 24 ساعته درحال انجام اند، درحالی که هیچ واسطه ای، قدرت متوقف کردن آنها را ندارد. می توانید ارز دیجیتال خود را بر روی کامپیوتر، کیف پول های سخت افزاری و یا هرجای دیگری ذخیره کنید و در هر زمان به آنها دسترسی داشته باشید.

بیت کوین و اکثر ارزهای دیجیتال به دلیل فناوری اصولی که از این دارایی ها پشتیبانی می کنند، این ویژگی ها را دارند. با توجه به همبستگی دیفای به فناوری بلاکچین، معاملات سریعتر، ارزان تر و در برخی موارد با امنیت بیشتر انجام می شود. امور مالی غیر متمرکز به دنبال استفاده از فناوری های رمزنگاری برای حل بسیاری از مشکلات موجود در بازارهای مالی سنتی است.

به طور کلی، دیفای به کاربران این امکان را می دهد تا به بازار استقراض و وام دهی دسترسی پیدا کنند، معاملات خرید و فروش ارزهای دیجیتال انجام دهند، از طریق «کشت سود» سود کسب کنند و غیره. امور مالی غیر متمرکز برای آن دست از افرادی که حساب بانکی ندارند مخصوصا آنهایی که به خدمات مالی سنتی دسترسی ندارند یک فرصت مناسب است.

دیفای بر روی شبکه بلاکچین های مختلف ساخته شده است. همراه با اکوسیستمی که شرکت کنندگان به شیوه همتا به همتا (peer-to-peer) با هم ارتباط برقرار می کنند. و با استفاده از دفتر کل توزیع شده و قراردادهای هوشمند که سیستم را بررسی می کنند، دسترسی به آن را آسان کرده است. چنین نتایجی محدود به مرزهای جغرافیایی نیستند و برای مشارکت نیازی به احراز هویت ندارند.

چارچوب این سیستم مالی طبق قوانین برنامه ریزی شده عمل می کند. به جای استفاده از واسطه ای مانند بانک برای استقراض سرمایه، می توانید مقادیر یک ارز دیجیتال خاص را به عنوان یک قرارداد هوشمند برای وثیقه وام خود به یک مکان دیجیتالی امن ارسال کنید و در عوض دارایی متفاوتی دریافت کنید. تا زمانی که مبلغ وام را پس ندهید، وثیقه شما محصور می ماند.

همچنین بخوانید : تفاوت توکن های کاربردی (Utility tokens) با توکن های سهمی (equity tokens) چیست؟

اگرچه هنگام استفاده از راه حل های دیفای می توانید مستقیما با روش همتا به همتا تعامل داشته باشید یا تعامل نداشته باشید، اما این روش ماهیت این پروسه است، به این معنی که اشخاص ثالث، با فناوری بدون واسطه جایگزین می شوند.

دیفای از چه واحد هایی تشکیل شده است؟

دیفای در سال 2002 رونق گرفت، سیل عظیمی از پروژه ها را به فضای کریپتو وارد کرد و جنبش مالی جدیدی را رواج داد. از آنجا که بیت کوین اساسا حاوی بسیاری از ویزگی های دیفای است، به جز راه اندازی بیت کوین در سال 2009، هیچ تاریخ شروع مشخصی برای آغاز فعالیت آن وجود ندارد.

با این حال، پس از سال 2017، تعدادی از اکوسیستم ها مانند سیستم مالی ترکیبی (Compound Finance) و میکر دائو (MakerDAO) رواج یافتند، و قابلیت های مالی تکمیلی را برای ارزدیجتال و دیفای رواج دادند. در سال 2020، حوزه دیفای در واقع با ظهور پلتفرم های تکمیلی مطابق با نیاز افرادی که از راه حل های دیفای برای استراتژی هایی مانند کشت سود بهره می برند، محبوب شد.

اکسچنج های غیرمتمرکز

اکسچنج های غیر متمرکز (Decentralized exchanges)، کاربران را قادر می سازد تا دارایی های دیجیتال را به صورت غیرحضانتی، بدون نیاز به ارائه دهنده خدمات واسطه یا شخص ثالث معامله کنند. اگرچه، آنها تنها یک عنصر از بخش دیفای را شامل می شوند، اما اکسچنج های غیرمتمرکز، سالها بخشی از صنعت کلی دیجیتال بوده اند. آنها به شرکت کنندگان، امکان خرید و فروش ارزهای دیجیتال بدون ایجاد حساب در اکسچنج را ارائه می دهند.

اکسچنج های غیرمتمرکز، به شما این امکان را می دهند تا دارایی ها را از پلتفرم های متمرکز دور نگهدارید، درحالی که همچنان می توانید به دلخواه از طریق کیف پول خود از طریق تراکنش هایی که مبتنی بر بلاکچین ها می شوند معامله کنید. بازارساز خودکار، نمونه ای از اکسچنج های غیرمتمرکز  است. بازارساز خودکار در سال 2020 رایج شد و از قراردادهای هوشمند و منابع نقدینگی برای تسهیل خرید و فروش دارایی های دیجیتال استفاده می کند.

اکسچنج های غیرمتمرکز، معمولا در بالای بلاکچین های ناهمگون ایجاد می شوند و سازگاری خود را مختص فناوری توسعه یافته خود می کنند. برای مثال، اکسچنج های غیرمتمرکز بر مبنای بلاکچین های اتریوم ساخته می شوند و معامله دارایی های ایجاد شده در اتریوم را تسهیل می کنند، مثل توکن های ERC-20.

استفاده از اکسچنج های غیرمتمرکز نیازمند داشتن کیف پول های سازگار است. درکل، با کیف پول های رمزنگاری غیر امانی می توانید بر دارایی های خود کنترل داشته باشید، برخی از آنها با اکسچنج های غیرمتمرکز همخوانی دارند. با این حال، این نوع ذخیره دارایی مسئولیت بیشتری را در قبال امنیت وجوه شما، بر عهده شما می گذارد. علاوه بر این، برخی از اکسچنج های غیرمتمرکز ممکن است ویژگی های کمتر و هزینه های مالی بیشتری نسبت به اکسچنج های متمرکز داشته باشند.

اکسچنج های غیرمتمرکز، از نظر نقدینگی و انباشته پایگاه کاربری سازگار، راه درازی را طی کرده اند و هم همچنان در حال رشد اند. با گسترش اکسچنج های غیرمتمرکز(که بسیار سریع تر و کاربردی تر است)، انتظار می رود حجم معاملات افزایش یابد.

تجمع دهندگان و کیف پول ها

تجمع دهندگان رابط هایی هستند که کاربران از طریق آنها با بازار دیفای تعامل دارند. در اساسی ترین مفهوم، آنها پلتفرم های مدیریت دارایی غیرمتمرکز هستند که به طور خودکار دارایی های ارز دیجیتال کاربران را بین پلتفرم های مختلف کشت سود منتقل می کنند تا بیشترین بازده را ایجاد کنند.

کیف پول ها، مکانی برای انجام معاملات و نگهداری دارایی های دیجیتالی هستند. کیف پول ها می توانند چندین دارایی مختلف یا فقط یک دارایی را ذخیره کنند و همچنین می توانند در انواع مختلفی از جمله نرم افزاری، سخت افزاری و کیف پول های اکسچنجی وجود داشته باشند. کیف پول های غیرامانی ( کیف پول هایی که کلید های خصوصی خود را با آن مدیریت می کنید)، می توانند جزء مهمی از دیفای باشند و با توجه به نوع کیف پول، می توانند به تسهیل استفاده های مختلف پلتفرم دیفای کمک کنند. در مقابل، کیف پول های مبتنی بر اکسچنج، کلید های خصوصی شما را کنترل می کنند و دسترسی کمتری را به شما می دهند، اما امنیت کمتری نیز دارند.

بازار غیرمتمرکز

بازارهای غیرمتمرکز یک مورد کاربردی مرکزی برای فناوری بلاکچین هستند. آنها «همتا» را در شبکه های همتا به همتا قرار می دهند و کاربران را قادر می سازند با روشی امن و بدون نیاز به واسطه با یکدیگر معامله کنند. پلتفرم قرارداد هوشمند اتریوم (Ethereum)، بلاکچین ممتازی است که بازار غیرمتمرکز را تسهیل میکند، اما بسیاری دیگر مانند توکن های غیر مثلی NFT، وجود دارند که به کاربران امکان معامله یا تبدیل دارایی های خاص را می دهند.

بازارهای پیش بینی/اوراکل

اوراکل ها (Oracles)، داده های برون زنجیره ای دنیای واقعی را بوسیله ارائه دهنده شخص ثالث به بلاکچین می رسانند. اوراکل ها راه را برای بازار های پیش بینی در پلتفرم ارز دیجیتال دیفای هموار کرده اند. بازار های پیش بینی مکانی هستند که کاربران می توانند بر روی نتایج یک رویداد، از انتخابات گرفته تا تغییرات قیمت شرط بندی کنند، و پرداختی ها از طریق یک فرایند خودکار قرارداد هوشمند تحت کنترل انجام می شود.

لایه اول

لایه اول، لایه زیرساخت برای ایجاد بلاک چین است، و برنامه ها و پروتکل های دیفای روی آن مستقر می شوند. همانطور که گفته شد، اتریوم راه حل اصلی لایه اول در امور مالی غیرمتمرکز است، اما رقبایی از جمله پولکادات (Polkadot)، زنجیره هوشمند بایننس (Binance Smart Chain)، تزوس (Tezos)، سولانا (Solana) و کازموس (Cosmos) نیز وجود دارد. این راه حل ها با رشد فضای دیفای، به ناچار با یکدیگر تعامل خواهند داشت.

اجرای راه حل های بخش دیفای روی بلاکچین های مختلف مزایای بالقوه ای دارد. بلاکچین ها بر اساس عملکرد بلاکچین های رقیب، احتمالا مجبور شوند سرعت و هزینه های کمتر را بهبود بخشند و محیطی رقابتی ایجاد کنند تا به طور بالقوه منجر به بهبود عملکرد شوند. با وجود بلاکچین های مختلف لایه اول به جای اینکه همه سعی کنند اطلاعات را روی گزینه لایه اول بارگذاری کنند، فضای بیشتری را برای توسعه و ترافیک باز می گذارد.

موارد استفاده

برای پاسخ به سوال «دیفای چیست؟» می توان موارد استفاده آن را بررسی کرد. چه بخواهید وام بگیرید یا وام بدهید، با اکسچنج های غیرمتمرکز معامله کنید، دارایی های دیجیتالی خود را به اشتراک بگذارید، یا حتی بازی کنید، راه های جدیدی برای انجام آنها وجود دارد. در زیر لیستی از موارد اصلی استفاده امور مالی غیرمتمرکز آورده شده است.

پلتفرم وام دهی

استقراض و وام دهی یکی از محبوب ترین فعالیت ها در دیفای است. پروتکل های وام دهی به کاربران این امکان را می دهد تا با استفاده از ارزدیجیتال خود به عنوان وثیقه، وام دریافت کنند. دیفای با راه حل های وام دهی با میلیاردها دلار ارزش کل قفل شده، شاهد حجم عظیمی از سرمایه در اکوسیستم خود بوده است (مقدار سرمایه ای که در هر راه حل در زمان داده شده قفل شده است).

پرداختی ها و استیبل کوین ها

به منظور اینکه دیفای به عنوان یک سیستم مالی شامل معاملات و قراردادها، واجد شرایط باشد، باید واحد ثابتی از دارایی یا موجودی حساب داشته باشد. شرکت کنندگان باید امیدوار باشند تا ارزش دارایی آنها سقوط نکند. در این مرحله، استیبل کوین ها وارد می شوند.

استیبل کوین ها فعالیت های رایج  دیفای مانند وام و استقراض، را مستحکم می کنند. با توجه به اینکه استیبل کوین ها عموما متصل به یک ارز فیات هستند، مانند دلار آمریکا یا یورو، تقریبا به اندازه ارزهای دیجیتال نوسان ندارند بنابراین برای معامله مطلوب هستند.

مارجین و لِوریج

مولفه های مارجین و لوریج یا اهرم، بازار امور مالی غیرمتمرکز را وارد مرحله بعدی می کند. این مولفه ها به کاربران اجازه می دهند تا با استفاد از سایر وثیقه های ارزدیجیتال، ارزهای دیجیتال را قرض بگیرند. علاوه بر این، قرارداد های هوشمند را می توان طوری برنامه ریزی کرد که شامل اهرمی برای افزایش سود کاربران باشد. استفاده از این مولفه های دیفای، با توجه با اینکه سیستم بر مبنای الگوریتم ها ساخته شده است و در صورت بروز مشکل، هیچ عنصر انسانی وجود ندارد، ریسک خطر را برای کاربر افزایش می دهد.

فعالیت های اصلی دیفای

استخر نقدینگی یک ابزار ضروری برای بسیاری از اکسچنج های غیرمتمرکز است تا معامله را راحت تر کند. آنها برای کاربرانی که کارمزد تراکنش های خود را پرداخت کنند، نقدینگی معاملاتی فراهم می کنند. برای استفاده از این استخر، ارائه دهندگان نقدینگی می توانند وجوه مشخصی را به یک قرارداد هوشمند ارسال کنند و در عوض توکن های نقدینگی را دریافت کنند و بر اساس کارمزدی که معامله گران هنگام تعامل با آن استخر می پردازند، سود غیرفعال به دست آورند. توکن های نقدینگی، کلید بازگشت وجوه واریز شده شما هستند.

کشت سود که گاهی اوقات به عنوان معدن نقدینگی شناخته می شود، یکی دیگر از فعالیت فضای دیفای است، که با استفاده از پروژه های مختلف دیفای از طریق مشارکت در منابع نقدینگی، سود بدست می آورد. استراتژی‌های کشت سود بسیار پیچیده هستند، اما با این حال سرمایه گذاران به این پدیده هجوم آورده، زیرا کشت سود به آنها امکان می دهد از دارایی های دیجیتال خود برای کسب درآمد بیشتر، از ارز دیجیتال استفاده کنند.

با استفاده از کشت سود ، کاربران از ارز دیجیتال خود به سایر کاربران وام می دهند و بهره ی آن را با ارز دیجیتال دریافت می کنند(معمولاً به صورت “توکن های حاکمیتی” که ارائه دهندگان نقدینگی را قادر میکنند که در عملکرد پروتکل اظهار نظر کنند). این روشی برای سرمایه گذاران است که ارز دیجیتال خود را برای افزایش بازدهی استفاده کنند و همچنین یک نوآوری کلیدی در بازار دیفای است. کشت سود، غرب وحشی دنیای دیفای (DeFi) است، جایی که در آن شرکت کنندگان برای به دست آوردن بهترین محصول با هم رقابت می‌کنند.

ریسک های دیفای

با وجود همه وعده های داده شده، فضای مالی غیر متمرکز همچنان یک بازار نوپا است که هنوز مشکلات فزاینده ای را تجربه می کند.

استفاده از دیفای هنوز رایج نشده است، و برای انجام این کار، بلاک چین ها باید مقیاس پذیرتر شوند. زیرساخت بلاک چین در شکل اولیه خود باقی مانده است، استفاده از آن برای توسعه دهندگان و سرمایه گذاران در بازار بسیار دشوار است. هنگام استفاده از برخی از پلتفرم ها ، تراکنش ها با سرعت بسیار کم حرکت می کنند و تا زمانی که مقیاس پذیری بهبود نیابد، این وضعیت ادامه خواهد داشت، این ایده پشت توسعه اتریوم 2.0 است که به Eth2 نیز معروف است. رمپ های فیات روی پلتفرم های دیفای نیز می توانند به طرز دردناکی کند شوند، که این امر تهدیدی برای جلوگیری از پذیرش کاربران است.

دیفای به طور بالقوه ای رشد کرده است. با توجه به تازگی و نوآوری آن، احتمالاً هنوز جزئیات قانونی پیرامون دیفای به طور کامل تحقق نیافته است. دولت ها در سراسر جهان احتمالا قصد دارند که دیفای را در دستورالعمل های نظارتی فعلی خود قرار دهند، یا احتمالا قوانین جدیدی را در این زمینه ایجاد کنند. از سوی دیگر، دیفای و کاربران آن ممکن است از قبل تابع مقررات خاصی باشند.

در رابطه با پذیرش دیفای، مشخص نیست که اوضاع دقیقاً در آینده چگونه پیش خواهد رفت. یکی از نتایج احتمالی ممکن است شامل جنبه های تأمین مالی سنتی دیفای باشد، در حالی که حفظ عناصر متمرکز در مقابل دیفای به طور کامل، جایگزین گزینه های اصلی مالی باشد. با این حال، هرگونه راه حل کاملاً غیر متمرکز، ممکن است در خارج از منابع اصلی مالی به فعالیت خود ادامه دهد.

ترجمه شده توسط مجله خبری نیپوتو

در نیپوتو مارکت امکان خرید و فروش اتریوم برای شما فراهم شده است.