استخر نقدینگی یک جزء اساسی از اکوسیستم دیفای (DeFi) است. استخرهای نقدینگی علاوه بر ارائه خدمات اصلی، از جمله معاملات، وام‌گیری و وام‌دهی، همچنین راهی برای سرمایه‌گذارانی فراهم می‌کنند که به دنبال ریسک‌ها و بازده‌های بالا هستند.

دیفای یک نوآوری در صنعت رمزارزها است و استخر نقدینگی یک جزء اساسی از اکوسیستم دیفای محسوب می‌شود. کاربران دیفای دارایی‌های دیجیتال خود را در قراردادهای هوشمند قفل می‌کنند تا عملیات روان پروتکل دیفای حفظ شود.

توضیح استخرهای نقدینگی | استخر نقدینگی چیست؟

استخر نقدینگی به مجموعه‌ای از رمزارزها اشاره دارد که توسط قراردادهای هوشمند قفل شده‌اند و به از طریق ارائه نقدینگی به تسهیل معاملات کمک می‌کنند و به طور گسترده‌ای توسط صرافی‌های غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مفهوم برای اولین بار در سال 2017 توسط بنکور (Bancor) مطرح شد و توسط یونی سواپ (UniSwap)، یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز، استفاده شد.

در این رابطه بخوانید‌ : ارز دیجیتال دوج کوین (DOGE) چیست؟ و چه کاربردی دارد؟

قبل از ایجاد استخرهای نقدینگی، کاربران معاملات خود را از طریق دفتر سفارش‌ها در پلتفرم‌های تجاری متمرکز، جایی که خریداران و فروشندگان سفارشات خود را قرار می‌دادند، انجام می‌دادند. معمولاً، خریدار انتظار دارد که یک رمزارز را با پایین‌ترین قیمت خریداری کند، در حالی که فروشنده امیدوار است که آن را با بالاترین قیمت بفروشد. برای تطابق معامله، خریدار و فروشنده باید به توافقی درباره قیمت برسند.

زمانی که در بازارهای مالی، سفارشات خرید و فروش به اندازه کافی وجود نداشته باشد، معاملات سریع نمی‌توانند به راحتی انجام شوند. در بازارهای متمرکز، بازارسازان خودکار (Market Makers) این مشکل را حل می‌کنند. آن‌ها نقدینگی را تأمین می‌کنند تا خریداران و فروشندگان بتوانند به راحتی معاملات خود را انجام دهند.

اما در دیفای (DeFi)، چنین سازندگانی وجود ندارند. به همین دلیل، مفهوم استخر نقدینگی معرفی شده است. در این استخرها، کاربران دارایی‌های خود را در قراردادهای هوشمند قفل می‌کنند. این دارایی‌ها به عنوان نقدینگی برای معاملات استفاده می‌شوند و به کاربران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به سازنده بازار، به راحتی خرید و فروش کنند. به عبارت دیگر، استخرهای نقدینگی به عنوان منبعی از نقدینگی عمل می‌کنند تا معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز به سرعت و به آسانی انجام شود.

نحوه عملکرد استخرهای نقدینگی

استخرهای نقدینگی به صورت خودکار و بدون نیاز به واسطه‌های شخص ثالث اجرا می‌شوند. به زبان ساده، دو یا چند رمزارز مختلف در یک استخر قرار می‌گیرند تا یک استخر سرمایه‌گذاری رمزارزی تشکیل دهند که نیازهای معاملاتی کاربران را از طریق بازارسازان خودکار (AMMs) برآورده کند. پروتکل‌های دیفای برای تشویق کاربران به شرکت به عنوان تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPs)، پاداش‌هایی ارائه می‌دهند.

اگر یک کاربر توکن A را بفروشد تا توکن B را در یک صرافی غیرمتمرکز خریداری کند، او به توکن‌های موجود در استخرهای نقدینگی A/B که توسط سایر کاربران ارائه شده‌اند، تکیه می‌کند. بر اساس قانون عرضه و تقاضا در اقتصاد، زمانی که او توکن B را خریداری می‌کند، تعداد توکن B در استخر نقدینگی کاهش یافته و در عوض قیمت آن افزایش می‌یابد.

به عنوان مثال، در یک استخر نقدینگی اتریوم به تتر (ETH/USDT) وجود دارد که شامل 10,000 دلار اتریوم (ETH) و 10,000 دلار تتر است. کاربران برای خرید اتریوم، می‌توانند به سادگی تتر را به استخر ارائه دهند و معادل آن، اتریوم دریافت کنند. پس از اتمام معامله، مقدار تتر در استخر افزایش یافته و مقدار اتریوم کاهش می‌یابد. برای حفظ تعادل بین دو رمزارز، قیمت اتریوم افزایش خواهد یافت. زمانی که تعداد مشخصی از اتریوم از زنجیره خارج می‌شود، برای حفظ تعادل در استخر، به تتر بیشتری نیاز خواهد بود.

نقش استخر نقدینگی در دیفای

استخرهای نقدینگی کریپتو نقش اساسی در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi)، به ویژه در زمینه صرافی‌های غیرمتمرکز ایفا می‌کنند. استخر نقدینگی یک مکانیزم هستند که به کاربران این امکان را می‌دهند تا دارایی‌های خود را در قراردادهای هوشمند صرافی‌های غیرمتمرکز تجمیع کنند تا نقدینگی را برای معامله‌گران فراهم کنند تا بین ارزها مبادله کنند. استخرهای نقدینگی، سرعت و راحتی را به اکوسیستم دیفای ارائه می‌دهند.

قبل از ظهور بازارسازان خودکار (AMM)، نقدینگی بازار کریپتو برای صرافی‌های غیرمتمرکز در اتریوم چالش‌برانگیز بود. در آن زمان، صرافی‌ها یک فناوری جدید با رابط کاربری پیچیده بودند و تعداد خریداران و فروشندگان کم بود، بنابراین پیدا کردن افراد کافی برای معامله به طور منظم دشوار بود. بازارسازان خودکار این مشکل نقدینگی محدود را با ایجاد استخرهای نقدینگی و ارائه انگیزه و پاداش به تأمین‌کنندگان نقدینگی برای تأمین این استخرها حل کردند و همه این‌ها بدون نیاز به واسطه‌های شخص ثالث انجام می‌شود. هرچه دارایی‌های بیشتری در یک استخر وجود داشته باشد و هرچه نقدینگی استخر بیشتر باشد، معامله در صرافی‌های غیرمتمرکز آسان‌تر می‌شود.

چرا استخرهای نقدینگی کریپتو مهم هستند؟

هر معامله‌گر با تجربه‌ای در بازارهای سنتی یا کریپتو می‌تواند به شما درباره معایب بالقوه ورود به بازاری با نقدینگی کم بگوید. چه یک ارز دیجیتال با ارزش بازار پایین باشد و چه یک سهام ارزان، لغزش قیمت (slippage) هنگام تلاش برای ورود یا خروج از هر معامله یک نگرانی بزرگ خواهد بود. لغزش قیمت تفاوت بین قیمت مورد انتظار یک معامله و قیمت اجرایی آن است. لغزش قیمت در دوره‌های نوسان بالا رایج‌تر است و همچنین می‌تواند زمانی رخ دهد که یک سفارش بزرگ اجرا می‌شود اما حجم کافی در قیمت انتخابی برای پر کردن فاصله بین قیمت خرید و فروش وجود نداشته باشد.

قیمت سفارش بازار در شرایطی که نوسان قیمت زیاد یا حجم معاملات کم است، به این صورت تعیین می‌شود که به فاصله بین قیمت خرید (قیمتی که خریداران حاضرند بپردازند) و قیمت فروش (قیمتی که فروشندگان حاضرند بفروشند) توجه می‌کنیم. این بدان معنی است که این قیمت نقطه میانه‌ای است بین آنچه فروشندگان حاضرند دارایی را بفروشند و قیمتی که خریداران حاضرند آن را خریداری کنند. با این حال، نقدینگی کم می‌تواند منجر به لغزش قیمت بیشتری شود و قیمت اجرایی معامله ممکن است به طور چشمگیری از قیمت سفارش بازار فراتر رود.

همچنین بخوانید : ارز دیجیتال یونی سواپ چیست؟ و چه کاردبری دارد؟

استخرهای نقدینگی قصد دارند تا مشکل بازاره را با انگیزه دادن به خود کاربران برای تأمین نقدینگی حل کنند. معامله با پروتکل‌های استخر نقدینگی مانند بنکور یا یونی سواپ نیازی به تطابق خریدار و فروشنده ندارد. این بدان معناست که کاربران می‌توانند به سادگی توکن‌ها و دارایی‌های خود را با استفاده از نقدینگی که توسط کاربران تأمین شده و از طریق قراردادهای هوشمند انجام می‌شود، معامله کنند.

مقدار نقدینگی در استخرهای دیفای

در دیفای، نقدینگی با ارزش کل قفل شده (TVL) اندازه‌گیری می‌شود. طبق گزارش دپ رادار (DappRadar)، تا نوامبر 2022، ارزش کل قفل شده (TVL) تمام دارایی‌ها در پروتکل‌های دیفای حدود 40 میلیارد دلار آمریکا بود.

دیفای لاما (DeFiLlama) نشان می‌دهد که در ابتدای سال 2020، ارزش کل قفل شده در پروتکل‌های دیفای کمتر از 1 میلیارد دلار آمریکا بود. رشد انفجاری آن واقعاً نشانه‌ای از توسعه سریع دیفای در سال‌های اخیر است.

موارد استفاده از استخر نقدینگی

در ادامه موارد استفاده از این استخرها را بیان می‌کنیم:

o       بازارسازان خودکار (AMM)

صرافی‌های غیرمتمرکز مانند یونی سواپ خدمات استخرهای نقدینگی را فراهم می‌کنند که به تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPs) اجازه می‌دهد تا رمزارزهای خود را در غالب جفت ارز‌های معاملاتی جمع‌آوری کنند. آن‌ها به قراردادهای هوشمند خودکار متکی هستند تا قیمت دارایی‌ها را تعیین کرده و در نتیجه یک بازار تجاری ایجاد کنند.

o       لیکوییدیتی ماینینگ (Liquidity Mining)

لیکوییدیتی ماینینگ فرآیندی است که در آن معامله‌گران نقدینگی را به یک پروتکل دیفای خاص ارائه می‌دهند و بر اساس نسبت نقدینگی که به استخر ارائه می‌دهند، بهره کسب می‌کنند. بیشتر استخرهای نقدینگی همچنین توکن‌های LP را ارائه می‌دهند که می‌توانند توسط LPs در پروتکل‌های دیگر سهام گذاری شوند تا درآمدی متناسب با سهم آن‌ها از کل مبلغ موجود در استخر تولید کنند.

استخرهای نقدینگی همچنین برای رأی‌گیری و مسائل حاکمیتی استفاده می‌شوند. بسیاری از پروتکل‌ها تعیین می‌کنند که برای شرکت در رأی‌گیری و ترویج پیشنهادات حکمرانی، به تعداد مشخصی از توکن‌ها نیاز است. استخر نقدینگی جایی است که کاربران وجوه خود را جمع‌آوری می‌کنند.

ü     نکات مهم در خصوص لیکوییدیتی ماینینگ

برای شرکت در لیکوییدیتی ماینینگ، کاربران باید در مورد ریسک ضرر موقتی (impermanent loss) احتیاط کنند. این ریسک به کاهش نسبت توکن‌ها در استخر نقدینگی به دلیل تغییرات و نوسانات چشمگیر قیمت اشاره دارد. تأمین‌کنندگان نقدینگی باید به تغییرات قیمت‌ها توجه داشته باشند. اگر قیمت‌ها کاهش یابند و آن‌ها نقدینگی خود را برداشت کنند، ممکن است با ضرر واقعی مواجه شوند. اما اگر قیمت‌ها بهبود یابند و آن‌ها صبر کنند، می‌توانند از این ضرر جلوگیری کنند و حتی سود کنند.

سرمایه‌گذاران محتاط می‌توانند در استیبل‌کوین‌ها که از نظر قیمتی پایدار هستند، سرمایه‌گذاری کنند. استخرهای نقدینگی مبتنی بر استیبل‌کوین‌ها ریسک ضرر موقتی را کاهش می‌دهند.

چگونه از استخر نقدینگی استفاده کنیم؟ | نحوه پیوستن به استخر نقدینگی

برای اینکه به یک تأمین‌کننده نقدینگی تبدیل شوید، باید چهار مرحله را دنبال کنید:

1.      انتخاب یک پلتفرم

محبوب‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) برای این امر، شامل کرو (Curve)، بالانسر (Balancer)، یونی سواپ، پنکیک سواپ (PancakeSwap) و سوشی سواپ (SushiSwap) هستند.

تمامی این صرافی‌های غیرمتمرکز توکن‌های حاکمیتی و بومی خود را دارند که به دارندگان آن این امکان را می‌دهند تا به‌طور فعال در مدیریت پلتفرم‌ها شرکت کنند.

انتخاب بهترین پلتفرم برای شما به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل شامل تحمل ریسک شخصی شما، سادگی استفاده از پلتفرم، دارایی‌های موجود و… می‌باشد.

چندین وب‌سایت رتبه‌بندی که به کاربران کمک می‌کند تا استخرهای نقدینگی مختلف را شناسایی و فیلتر کنند نیر وجود دارد. نمونه‌های محبوب شامل Pools و CoinMarketCap هستند.

2.      اتصال کیف پول کریپتو

پس از اینکه یک استخر نقدینگی پیدا کردید، باید کیف پول کریپتوی خود را به پلتفرم غیرمتمرکز متصل کنید. این مرحله معمولاً با پیدا کردن یک دکمه اتصال (Connect) در صفحه اصلی پلتفرم انجام می‌شود.

بسته به اینکه کدام صرافی را انتخاب می‌کنید، ممکن است نیاز باشد یک کیف پول خاص کریپتو را دانلود کنید. برای صرافی‌های غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم، متامسک (MetaMask) رایج‌ترین کیف پولی است که اکثر پلتفرم‌ها از آن پشتیبانی می‌کنند.

لطفاً در هنگام اتصال کیف پول، صرافی را به‌دقت بررسی کنید و مطمئن شوید که به یک صرافی معتبر و ایمن متصل می‌شوید. در اینترنت کلاهبرداری‌های فیشینگ زیادی وجود دارد که کاربران ناآگاهی که سعی در انجام این نوع اتصالات دارند را شکار می‌کنند. شما مسئول کیف پول و دارایی‌های رمزارزی خود هستید و در صورت اتصال به یک صرافی غیرمتمرکز جعلی، ممکن است تمام دارایی‌های خود را از دست بدهید.

3.      انتخاب یک جفت ارز

استخرهای نقدینگی مختلف می‌توانند بسته به دارایی‌هایی که در آن‌ها وجود دارد، بازده‌های متفاوتی داشته باشند. برای پیوستن به یک استخر نقدینگی، ممکن است نیاز باشد هر دو دارایی موجود در استخر را خریداری و نگه‌داری کنید.

به عنوان مثال، برای ارائه نقدینگی در یک استخر LINK/USDC، ممکن است نیاز باشد هر دو توکن چین لینک (LINK) و یو اس دی کوین (USDC) را داشته باشید. بسته به نحوه کار الگوریتم، ممکن است نیاز باشد به اندازه ارزش هر دو رمزارز، ارز فیات واریز کنید.

برخی از پلتفرم‌ها استخرهای نقدینگی را به‌طور مستقیم فهرست می‌کنند، به این معنا که شما می‌توانید لیستی از استخرهای موجود را ببینید و به راحتی یکی را برای پیوستن انتخاب کنید.

در مقابل، برخی دیگر از پلتفرم‌ها از شما می‌خواهند که خودتان دو دارایی را انتخاب کنید. برای این کار، شما باید از دو منوی کشویی استفاده کنید تا هر دو دارایی مورد نظر خود را مشخص کنید.

4.      افزودن نقدینگی

برای کاربران تازه‌کار، ممکن است قبل از اینکه بتوانند نقدینگی را اضافه کنند، نیاز باشد که یک قرارداد تنظیم کنند یا یک پیام تراکنش را امضا کنند. این‌ها معمولاً اقدامات یک‌باره هستند و فقط نیاز به کلیک بر روی گزینه تأیید دارند. در برخی موارد، این مراحل ممکن است هزینه‌ و کارمزد به همراه داشته باشد.

دوباره، هر تراکنش انجام شده با صرافی‌های غیرمتمرکز را به‌دقت بررسی کنید. برخی از تراکنش‌های رمزارز غیرقابل برگشت هستند.

پس از شناسایی جفت ارز انتخابی خود و واریز مقدار مورد نیاز، توکن‌های LP را دریافت خواهید کرد که نمایانگر سهم شما در استخر هستند.

اکثر پروتکل‌ها به‌طور خودکار هر هزینه معاملاتی که از کاربران استخر نقدینگی دریافت می‌شود را به استخر برمی‌گردانند. تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPs) پس از اینکه توکن‌های LP خود را بازخرید کردند، می‌توانند سهم خود از هزینه‌های معاملاتی که در استخر نقدینگی جمع شده است را دریافت کنند. به عبارت دیگر، وقتی کاربران از استخر برای انجام معاملات استفاده می‌کنند، هزینه‌ای پرداخت می‌کنند و این هزینه‌ها بین LPها تقسیم می‌شود. بنابراین، با بازخرید توکن‌های LP، آن‌ها می‌توانند بخشی از این هزینه‌ها را به عنوان پاداش دریافت کنند.

خطرات استفاده از استخرهای نقدینگی در دیفای

قبل از اینکه هر گونه دارایی را به یک استخر نقدینگی دیفای اختصاص دهید، مهم است که از سه خطر کلیدی زیر آگاه باشید:

·         ضرر موقتی (Impermanent Loss)

همانطور که بیان کردیم، یکی از مشکلات رایج در ارائه نقدینگی به پلتفرم‌های دیفای، ضررهای غیرواقعی است که به آن ضرر موقت گفته می‌شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که ارزش فیات دارایی‌های نگهداری شده در یک استخر کمتر از قیمت بازار آن دارایی‌ها شود.

الگوریتم‌های AMM می‌توانند به‌طور خودکار قیمت‌های توکن‌های واریز شده را تنظیم کنند و باعث شوند که ارزش آن‌ها کمتر از قیمت‌های بازارشان شود. این ضرر به عنوان موقت در نظر گرفته می‌شود زیرا تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPs) می‌توانند صبر کنند و امیدوار باشند که ارزش دارایی‌هایشان دوباره متعادل شود و با ضرر اقدام به روش نکنند.

·         اشکالات قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند در قلب هر پروتکل دیفای قرار دارند. اگر در هر یک از این برنامه‌های نرم‌افزاری اشکالاتی وجود داشته باشد، هکرها ممکن است بتوانند از آن‌ها به نفع خود سوءاستفاده کنند.

متأسفانه، چندین نمونه برجسته از پلتفرم‌های دیفای وجود دارد که دچار سوءاستفاده‌هایی با استفاده از قراردادهای هوشمند شده‌اند. در این موارد، هکرها با مقادیر زیادی از وجوه مشتریان فرار کرده‌اند.

اشکالات قراردادهای هوشمند یک مشکل بزرگ در پلتفرم‌های دیفای هستند، به ویژه برای پروتکل‌هایی که به سرعت راه‌اندازی می‌شوند و ممیزی‌های مناسب قراردادهای هوشمند را انجام نمی‌دهند.

·         کلاهبرداری‌های راگ پول (Rug Pull)

کلاهبرداری راگ پول نوعی کلاهبرداری است که در دنیای مالی غیرمتمرکز (DeFi) رایج شده است. این کلاهبرداری شامل شخص یا پروژه‌ای است که یک پروژه دیفای جعلی ایجاد می‌کند، یک توکن بومی راه‌اندازی می‌کند و برای آن یک استخر نقدینگی ایجاد می‌کند. توکن بومی معمولاً با یک ارز دیجیتال معتبر مانند اتریوم (ETH) یا تتر (USDT) جفت می‌شود. کلاهبرداران سرمایه‌گذاران را فریب می‌دهند که پروژه معتبر است، توکن بومی را خریداری می‌کنند و نقدینگی را به استخر اضافه می‌کنند.

زمانی که نقدینگی به سطح کافی برسد، پروژه مقدار زیادی از توکن‌های بومی خود را به استخر می‌ریزد و ارزهای دیجیتال معتبر را برداشت می‌کند. این حمله باعث می‌شود که تأمین‌کنندگان نقدینگی توکن‌های بی‌ارزش را در دست داشته باشند، در حالی که اعضای تیم پروژه با ارزهای دیجیتال با ارزش فرار می‌کنند.

نتیجه‌گیری

استخرهای نقدینگی به عنوان یک جزء اساسی از اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. این استخرها به کاربران این امکان را می‌دهند که دارایی‌های دیجیتال خود را در قراردادهای هوشمند قفل کنند و نقدینگی لازم برای تسهیل معاملات در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) را فراهم کنند. با استفاده از استخرهای نقدینگی، کاربران می‌توانند بدون نیاز به سازندگان بازار، به راحتی خرید و فروش کنند و از پاداش‌های مختلفی مانند توکن‌های LP و هزینه‌های معاملاتی بهره‌مند شوند.

استخرهای نقدینگی همچنین به حل مشکلات نقدینگی در بازارهای دیفای کمک می‌کنند و به کاربران این امکان را می‌دهند که در صورت تمایل، به عنوان تأمین‌کنندگان نقدینگی (LPs) در این پروتکل‌ها شرکت کنند. با این حال، سرمایه‌گذاران باید از خطرات مرتبط با این استخرها، از جمله ضرر موقتی، اشکالات قراردادهای هوشمند و کلاهبرداری‌های راگ پول آگاه باشند.

در نهایت، استخرهای نقدینگی به دلیل ارائه نقدینگی، سرعت و راحتی در معاملات، به یکی از ابزارهای کلیدی در دیفای تبدیل شده‌اند و به رشد و توسعه این اکوسیستم کمک می‌کنند. با توجه به روند رو به رشد دیفای و افزایش ارزش کل قفل شده (TVL) در استخرهای نقدینگی، این پروتکل‌ها به عنوان ابزاری مهم برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در دنیای رمزارزها باقی می‌مانند.

ترجمه شده توسط مجله خبری نیپوتو