سال آینده برای مقیاس‌پذیری اتریوم حیاتی خواهد بود. در سال ۲۰۲۶، فورک Glamsterdam پردازش موازی کامل را به بلاکچین اتریوم خواهد آورد و مقدار gas limit را از ۶۰ میلیون به ۲۰۰ میلیون افزایش خواهد داد.

تعداد قابل توجهی از ولیدیتورها نیز به جای اجرای مجدد تراکنش‌ها، به تأیید اثبات‌های دانش صفر (ZK) تغییر خواهند داد. این مسئله لایه اول اتریوم را در مسیر دستیابی به ۱۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه (TPS) و حتی بیشتر قرار می‌دهد هرچند این هدف در سال ۲۰۲۶ محقق نخواهد شد.

در همین حال، تعداد داده‌های blob در هر بلاک افزایش خواهد یافت (احتمالاً تا ۷۲ یا بیشتر)، که به لایه دوم‌ها (L2ها) امکان پردازش صدها هزار تراکنش در ثانیه را می‌دهد.

در این رابطه بخوانید‌ : ارز دیجیتال ایاس (eos) چیست؟ و چه کاربردی دارد؟

استفاده از L2ها نیز در حال آسان‌تر شدن است؛ به‌عنوان مثال، ارتقای اخیر Atlas در ZKsync این امکان را فراهم کرده که کاربران دارایی‌های خود را روی شبکه اصلی (Mainnet) نگه دارند اما در محیط سریع اجرای ZKsync Elastic Network معامله کنند.

لایه تعامل‌پذیری اتریوم (Ethereum Interoperability Layer) که در برنامه قرار دارد، امکان فعالیت بدون مرز بین L2های مختلف را فراهم خواهد کرد. همچنین، حریم خصوصی محور توجه قرار خواهد گرفت، و مقاومت در برابر سانسور با فورک Heze–Bogota که در پایان سال ۲۰۲۶ انجام می‌شود، بهبود خواهد یافت.

اتریوم در سال ۲۰۲۶: فورک Glamsterdam

توسعه‌دهندگان اتریوم در حال حاضر مشغول نهایی‌سازی لیست EIPهایی (پیشنهادات بهبود اتریوم) هستند که قرار است در فورک موسوم به Glamsterdam گنجانده شوند. این به‌روزرسانی بزرگ در اواسط سال ۲۰۲۶ اجرا خواهد شد.

دو تغییر اصلی که تاکنون تأیید شده‌اند عبارتند از:

Block Access Lists (لیست‌های دسترسی بلاک – EIP-7928)

جداسازی تعریف‌شده نقش پیشنهاددهنده و سازنده بلاک (Enshrined Proposer-Builder Separation)

در حالی که این عبارات از نظر فنی کمی خشک و پیچیده به نظر می‌رسند، اما کارشناسان معتقدند که این به‌روزرسانی می‌تواند پیش‌زمینه‌ای قدرتمند برای ورود به دوران فناوری ZK (دانش صفر) و ارتقاء چشمگیر عملکرد شبکه اتریوم باشد.

Glamsterdam و EIP-7928: لیست‌های دسترسی بلاک

با اینکه عبارت «Block Access Lists» ممکن است شبیه به طرحی برای سانسور به نظر برسد، اما در واقع این ارتقاء قرار است اجرای هم‌زمان و کامل تراکنش‌ها را روی بلاکچین اتریوم ممکن کند.

تا پیش از این، اتریوم مانند یک جاده‌ی تک‌خطه عمل می‌کرد: تراکنش‌ها باید یکی پس از دیگری، به ترتیب اجرا می‌شدند. با استفاده از لیست‌های دسترسی بلاک، حالا می‌توان این روند را به بزرگراهی چندخطه با پردازش هم‌زمان چندین تراکنش تبدیل کرد.

لیست دسترسی بلاک در اصل یک نقشه است که به هر بلاک اضافه می‌شود. این نقشه توسط تولید‌کننده‌ی بلاک تهیه شده و شامل اطلاعاتی است که توضیح می‌دهد:

• هر تراکنش با چه حساب‌ها و داده‌هایی درگیر است،
• چه تراکنش‌هایی بر همدیگر تأثیر می‌گذارند،
• و در نهایت، وضعیت (state) شبکه بعد از اجرای هر تراکنش چه تغییری می‌کند.

این اطلاعات باعث می‌شود که کلاینت‌های اتریوم بتوانند این تراکنش‌ها را دسته‌بندی کرده و روی چندین هسته‌ی CPU به‌صورت هم‌زمان و بدون تداخل اجرا کنند.

همچنین بخوانید : هدف و عملکرد کوین و توکن صرافی ها چیست؟

گابریل ترینتینالیا، مهندس ارشد بلاکچین در شرکت Consensys که روی کلاینت اجرایی Besu کار می‌کند، در توضیح این تغییر گفت:

«با استفاده از لیست‌های دسترسی، تمام اطلاعات تغییر وضعیت بین تراکنش‌ها در خود بلاک گنجانده می‌شود.»

او همچنین اشاره کرد که این تغییر کمک می‌کند تا کلاینت‌ها بتوانند اطلاعات موردنیاز را پیش از اجرا از روی دیسک در حافظه بارگذاری کنند، به جای خواندن پشت‌سر‌هم و کند از دیسک؛ موضوعی که ترینتینالیا از آن به عنوان «بزرگ‌ترین گلوگاه فعلی اجرای اتریوم» یاد می‌کند.

⚙️ پردازش موازی کامل به شبکه این توانایی را می‌دهد که:

تراکنش‌های بیشتری در هر ثانیه اجرا کند

و اندازه بلاک‌ها را بدون نیاز به افزایش گس لیمیت، ‌بزرگ‌تر سازد.

⬆️ با این ارتقاء‌ها، لایه اول اتریوم در سال ۲۰۲۶ می‌تواند مقیاس‌پذیری خود را به ۱۰٬۰۰۰ تراکنش در ثانیه (TPS) برساند. منبع: Growthepie

Glamsterdam: جداسازی تعریف‌شده پیشنهاددهنده و سازنده بلاک (Enshrined Proposer Builder Separation)

فرآیند جداسازی «سازندگان بلاک» و «پیشنهاددهندگان بلاک» پیش‌تر با MEV Boost آغاز شده است. این راهکار خارج از پروتکل، از رله‌های متمرکز به‌عنوان واسطه استفاده می‌کند و هم‌اکنون حدود ۹۰٪ از بلاک‌ها را مدیریت می‌کند.

اما در مدل جدید، Enshrined Proposer Builder Separation (ePBS) این فرآیند را به‌صورت درون‌ساختاری و بومی‌ در لایه اجماع‌ اتریوم یکپارچه می‌کند، تا عملیات به‌صورت «بدون نیاز به اعتماد» انجام گیرد.

هدف اصلی جداسازی پیشنهاددهنده و سازنده این است که:

سازندگان بلاک (Block Builders) با یکدیگر رقابت ‌کنند تا بهترین ترکیب و ترتیب تراکنش‌ها را برای ساخت یک بلاک ایجاد کنند.

سپس، پیشنهاددهنده‌ها (Proposers) در میان این بلاک‌ها یکی را برای پیشنهاد به شبکه انتخاب ‌کنند.

این مدل به کاهش فشار متمرکزکننده حاصل از ـMEV (حداکثر ارزش قابل استخراج) کمک می‌کند و امنیت، تمرکززدایی و مقاومت در برابر سانسور را افزایش می‌دهد.

از نظر مقیاس‌پذیری، ePBS مزیتی کلیدی دارد:

این مکانیزم زمان بیشتری برای تولید و انتشار اثبات‌های ZK در شبکه فراهم می‌کند.

در حال حاضر، ولیدیتورها اگر در اجرای بلاک‌ها کند باشند، جریمه می‌شوند و این باعث می‌شود انگیزه‌ای برای انتظار جهت دریافت اثبات‌های ZK نداشته باشند. اما با ePBS، زمان لازم برای دریافت و تأیید اثبات‌ها افزایش می‌یابد.

Ladislaus von Daniels، یکی از پژوهشگران اتریوم، می‌گوید:

«این سیستم بازه زمانی بیشتری را برای گواه‌ها جهت دریافت اثبات‌ها (proofs) فراهم می‌کند و همچنین زمان بیشتری برای تولید این اثبات‌ها توسط تولیدکنندگان می‌دهد.»

او ادامه می‌دهد که ePBS با جدا کردن اعتبار بلاک از اجرای آن، عملاً نوعی اجرای تأخیری را پیاده‌سازی می‌کند:

«این مدل، سازگاری پاداش‌ها برای ولیدیتورهایی که به‌صورت داوطلبانه از zkAttesting استفاده می‌کنند را بسیار بیشتر می‌کند.»

جاستین دریک، پژوهشگر بنیاد اتریوم نیز تخمین می‌زند که پس از اجرای ePBS، تقریبا ۱۰٪ از ولیدیتورها به اثبات‌های ZK سوئیچ می‌کنند، که این خود زمینه را برای افزایش چشمگیر گس لیمیت فراهم می‌سازد.

افزایش گس فی در لایه اول (L1) و ارتقاء blobها در لایه دوم (L2)

تا به امروز، گس لیمیت لایه اول به ۶۰ میلیون افزایش یافته است. انتظار می‌رود که در سال ۲۰۲۶ این محدودیت به‌طور محسوس افزایش پیدا کند هرچند برآوردها متفاوت است.

گری شولت، مهندس ارشد کلاینت Besu می‌گوید:

«احتمالاً در سال ۲۰۲۶، خیلی زود شاهد رسیدن گس لیمیت به ۱۰۰ میلیون خواهیم بود. بیشتر از آن هنوز کمی دور از واقعیت است مگر اینکه اجرایی شدن تأخیر در اجرا (delayed execution) موفق باشد.»

توماش استانساک، یکی از مدیران بنیاد اتریوم نیز در نشست Bankless اعلام کرد:

در نیمه اول ۲۰۲۶، گس لیمیت به ۱۰۰ میلیون خواهد رسید

سپس پس از پیاده‌سازی ePBS، این عدد ممکن است به ۲۰۰ میلیون برسد

اگر شرایط مهیا شود، در ادامه سال می‌توان به ۳۰۰ میلیون گس در هر بلاک نیز دست یافت.

اما ویتالیک بوترین، خالق اتریوم، با احتیاط بیشتری اظهار نظر کرد. او در ماه نوامبر گفت:

«منتظر رشد مداوم باشید ولی به‌جای رشد یکنواخت، رشد هدفمندتر را خواهیم دید. برای مثال: یکی از سناریوهای آینده می‌تواند افزایش ۵ برابری گس لیمیت باشد ‌همراه با افزایش ۵‌ برابری گس برای عملیات‌هایی که پردازش آن‌ها ناکارآمدتر است.»

بوترین اشاره کرد که عملیاتی مانند ذخیره‌سازی، توابع پیش‌کامپایل و فراخوانی قراردادهایی با اندازه بزرگ می‌تواند مشمول این افزایش هزینه شود.

فورک دوم اتریوم در ۲۰۲۶: Heze–Bogota

بعضی از EIPهایی که برای فورک Glamsterdam مطرح ولی نهایی نشدند، احتمالاً به این فورک منتقل خواهند شد.

اما بر اساس گزارش Forkast، تنها EIP حاضر در لیست بررسی برای این فورک، Fork-Choice Inclusion Lists (FOCIL) است.

این پیشنهاد در ابتدا برای Glamsterdam مطرح شده بود، اما به دلیل پیچیدگی و نیاز به منابع بالا از آن صرف نظر شد.

هدف FOCIL افزایش مقاومت در برابر سانسور است و نه مقیاس‌پذیری. این طرح به چندین ولیدیتور اجازه می‌دهد که برای گنجاندن تراکنش‌های خاصی در بلاک بعدی نقش ایفا کنند.

ترینتینالیا در توضیح این ویژگی گفت:

«این یک مکانیزم مقاومت در برابر سانسور است که تضمین می‌کند اگر فقط بخشی از شبکه رفتار صادقانه داشته باشد، تراکنش شما بالاخره وارد بلاک خواهد شد.»