زنجیره‌های شبح یا گوست چین به پروژه‌های بلاکچینی گفته می‌شود که از نظر فنی فعال هستند اما تقریباً هیچ فعالیت واقعی، پذیرش بازار یا مشارکت توسعه‌دهندگان در آن‌ها دیده نمی‌شود.

نکات کلیدی

• زنجیره‌های شبح بلاکچین‌هایی هستند که به‌صورت فنی در حال کارند، اما استفاده واقعی، توسعه یا تعامل جامعه کاربری در آن‌ها بسیار کم یا تقریباً صفر است.
• نشانه‌های هشداردهنده شامل توقف فعالیت توسعه‌دهندگان، حجم پایین تراکنش‌ها، جوامع کاربری غیرفعال و حذف شدن از صرافی‌هاست.
• حتی پروژه‌های بزرگ و با پشتوانه مالی یا شرکتی، مانند Diem، KodakCoin و Luna هم در صورت توقف پذیرش و رشد اکوسیستم، می‌توانند شکست بخورند.
• سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان می‌توانند با رصد فعالیت‌های آنچین، تغییرات کد در GitHub، نقدینگی توکن و سلامت جامعه کاربری، از ورود به زنجیره‌های شبح جلوگیری کنند.

تعریف زنجیره شبح: شناخت پروژه‌های بلاکچینی مرده یا غیرفعال

زنجیره شبح به بلاکچینی گفته می‌شود که اگرچه از نظر فنی هنوز فعال است، اما توسط تیم توسعه و جامعه کاربری‌اش رها شده است. این نوع پروژه‌ها را گاهی «شبکه‌های بلاکچینی مرده» یا «پروژه‌های رمزارزی غیرفعال» نیز می‌نامند.

در این رابطه بخوانید‌ : صرافی غیرمتمرکز Vela Exchange چیست؟

چنین زنجیره‌هایی ممکن است در ابتدا با هیجان و رشد همراه باشند، اما به مرور زمان فعالیت توسعه‌دهندگان متوقف می‌شود، تعامل کاربران کاهش می‌یابد و حجم تراکنش‌ها افت شدیدی پیدا می‌کند. کم‌کم نشانه‌های شکست آشکار می‌شوند: به‌روزرسانی‌ها متوقف می‌شوند، کاربران فعال کم می‌شوند و کاربرد واقعی تقریباً از بین می‌رود.

در ظاهر، شبکه ممکن است همچنان فعال به نظر برسد، اما در واقع هیچ فعالیت معناداری در آن انجام نمی‌شود و آرام‌آرام به حاشیه رانده می‌شود.

دلایل پیدایش زنجیره‌های شبح متنوع است، اما معمولاً با خروج یا عدم فعالیت تیم اصلی توسعه آغاز می‌شود. مخازن کد (Repositories) ماه‌ها بدون تغییر باقی می‌مانند، ارتباطات تیم متوقف می‌شود، نقشه راه رها می‌گردد و کاربران به اکوسیستم‌های فعال‌تر مهاجرت می‌کنند. با کاهش جامعه کاربری و صفر شدن نقدینگی، پروژه عملاً به زنجیره شبح تبدیل می‌شود.

از «قاتلان اتریوم» سابق تا لایه‌یک‌های ناشناخته، دنیای رمزارزها پر از مثال‌هایی است که پس از هیجان اولیه، به دلیل کمبود کاربرد، جامعه یا سرمایه، به گورستان بلاکچین پیوسته‌اند. شناسایی این نشانه‌ها می‌تواند مانع گرفتار شدن در «شهرهای متروکه دیجیتال» شود.

📌 آیا می‌دانستید؟ در ژوئن ۲۰۲۴، صرافی Binance توکن‌های WAVES، OMG Network (OMG)، NEM (XEM) و Wrapped NXM (WNXM) را به دلیل حجم پایین معاملات، نقدینگی ضعیف و توسعه محدود، که همگی از نشانه‌های زنجیره‌های شبح هستند، از فهرست خود حذف کرد.

ویژگی‌های رایج زنجیره شبح

هر بلاکچینی که دچار افت شود، الزاماً زنجیره شبح نیست، اما چند نشانه مشترک معمولاً هشدار می‌دهند که پروژه در مسیر بی‌اهمیت شدن است:

• افت فعالیت توسعه‌دهندگان: نبود تغییرات کد، انتشار نسخه جدید یا به‌روزرسانی‌های مهم.
• جوامع کاربری غیرفعال: انجمن‌ها و شبکه‌های اجتماعی تقریباً بدون تعامل یا فعالیت هستند.
• وب‌سایت‌های منسوخ یا معیوب: اطلاعات پروژه قدیمی است و مستندات ناقص یا بدون به‌روزرسانی.
• حجم تراکنش پایین در زنجیره: تنها تعداد کمی تراکنش روزانه، معمولاً خودکار یا داخلی.
• حذف از صرافی‌ها و حجم معاملات پایین: توکن بومی پروژه نقدینگی بسیار کمی دارد یا از فهرست صرافی‌ها خارج شده است.

این نشانه‌ها معمولاً در پروژه‌های رمزارزی غیرفعال همزمان ظاهر می‌شوند، جایی که کاربرد توکن زیر سؤال می‌رود و اعتماد کاربران از بین می‌رود.

چگونه زنجیره‌های شبح را شناسایی کنیم؟

برای جلوگیری از هدر رفتن زمان، سرمایه و منابع، باید پیش از ورود به هر بلاکچین آن را به‌دقت ارزیابی کرد. بررسی فعالیت‌های آنچین، تعهد توسعه‌دهندگان، نقدینگی و وضعیت جامعه کاربری، مهم‌ترین اقداماتی است که باید انجام داد.

نشانه‌های واضح یک زنجیره شبح

برای شناسایی پروژه‌های مرده یا در حال افول، باید چند شاخص کلیدی را بررسی کرد:

همچنین بخوانید : تپ سواپ TapSwap چیست : بازی Tap-to-Earn تلگرام

1. بررسی داده‌های تراکنش‌ها:

با استفاده از اکسپلوررهای بلاکچینی، ببینید که هر چند وقت یک‌بار بلاک‌ها تولید می‌شوند و آیا کاربران واقعاً تراکنش انجام می‌دهند یا خیر. اگر تعداد تراکنش‌های روزانه بسیار کم باشد و بیشتر بلاک‌ها تقریباً خالی باشند، این یک زنگ خطر جدی است.

2. فعالیت DAppها:

یک بلاکچین سالم دارای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، پروتکل‌های DeFi، بازارهای NFT و قراردادهای هوشمند فعال است. اگر اکوسیستم خالی باشد، به احتمال زیاد این پروژه توسعه‌دهندگان و کاربران را جذب نمی‌کند و در مسیر افول است.

3. بررسی به‌روزرسانی‌های GitHub یا مخزن کد:

به صفحه GitHub پروژه مراجعه کنید و ببینید آیا توسعه‌دهندگان هنوز کد جدید اضافه می‌کنند و باگ‌ها را برطرف می‌کنند یا خیر. اگر آخرین به‌روزرسانی معنادار بیش از شش ماه قبل بوده، باید با احتیاط بیشتری بررسی کنید.

4. بررسی رسانه‌های اجتماعی و کانال‌های ارتباطی:

به‌دنبال نشست‌های AMA، گزارش پیشرفت توسعه‌دهندگان یا محتوای تولیدشده توسط جامعه باشید. گروه‌های تلگرامی بدون مدیر فعال، دیسکورد پر از پیام‌های اسپم و حساب‌های X که ماه‌هاست پستی منتشر نکرده‌اند، همگی نشانه‌های زنجیره‌های شکست‌خورده هستند.

5. بررسی عملکرد توکن:

سقوط قیمت توکن همراه با حجم معاملات ناچیز، معمولاً نشان‌دهنده رها شدن پروژه است. اگرچه قیمت به‌تنهایی معیار قطعی نیست، اما افت مداوم قیمت و نقدینگی اندک می‌تواند هشداردهنده باشد.

6. حضور در رویدادهای رمزارزی:

نبود غرفه، سخنرانی یا مشارکت تیم در رویدادها و همایش‌های رمزارزی، نشان‌دهنده کاهش تمایل به معرفی و توسعه پروژه است.

هشدار در برابر وعده‌های اغراق‌آمیز

عباراتی مانند «سریع‌ترین بلاکچین»، «قاتل سولانا» یا «۱۰۰هزار تراکنش در ثانیه» در فضای بلاکچین رایج است، اما اغلب محقق نمی‌شوند. اگر نقشه راه قدیمی و بدون به‌روزرسانی باشد، احتمالاً زمان ترک پروژه فرا رسیده است.

نمونه‌های واقعی گوست چین

• Feathercoin که در سال ۲۰۱۳ توسط «پیتر بوشنل»، رئیس بخش IT کالج برازنوز آکسفورد، به‌عنوان جایگزین سریع‌تر لایت‌کوین معرفی شد، در ابتدا توجه زیادی جلب کرد اما به دلیل رقابت شدید و کاهش توسعه، به تدریج فراموش شد.
• Diem، پروژه جاه‌طلبانه بلاکچینی فیس‌بوک (که قبلاً با نام Libra شناخته می‌شد) با جذب بیش از ۱.۳ میلیارد دلار سرمایه و حمایت شرکت‌هایی چون Visa و PayPal، در سال ۲۰۲۲ تحت فشار شدید نظارتی متوقف شد و به یکی از مشهورترین پروژه‌های مرده تاریخ رمزارزها تبدیل گشت.

پیامدها و خطرات زنجیره‌های شبح

فروپاشی یا رکود شبکه‌های بلاکچینی اثرات گسترده‌ای دارد:

• از دست رفتن سرمایه به دلیل سقوط ارزش توکن
• هدر رفت زمان و منابع توسعه‌دهندگان
• کاهش اعتماد به پروژه‌های بلاکچینی جدید

فراتر از زیان مالی، زنجیره‌های شبح می‌توانند خطرات امنیتی ایجاد کنند. دامنه‌های رهاشده، لینک‌های دانلود قدیمی و کیف‌پول‌های منسوخ ممکن است به دام فیشینگ تبدیل شوند. مهاجمان حتی می‌توانند از قراردادهای هوشمند قدیمی سوءاستفاده کرده و کدهای مخرب منتشر کنند تا کاربران ناآگاه را فریب دهند.

📌 نکته: همه بلاکچین‌های غیرفعال برای همیشه محکوم به شکست نیستند. برخی ممکن است با حمایت مجدد جامعه، به‌روزرسانی یا تغییر برند، احیا شوند. با این حال، این موارد استثنا هستند و نه قاعده.

در چرخه صعودی بعدی، بلاکچین‌های جدیدی ظهور خواهند کرد، اما تنها تعداد کمی از آن‌ها ماندگار خواهند شد. توانایی تشخیص یک پروتکل پویا از یک زنجیره شبح، امروز یکی از ارزشمندترین مهارت‌ها در دنیای ارزهای دیجیتال است.

ترجمه شده توسط مجله خبری نیپوتو